تاثیرات شادی در سالمندی
مقدمه
سالمندان نیز مثل همه انسان های دیگر نیاز به شادی و امید دارند. گاهی برخی ملاحظات فرهنگی و شاید هم توجه اجتماعی موجب شود که سالمندان به افسردگی و گوشه گیری دچار شوند. افسردگی بزرگترین مشکل در دوره سالمندی است که بیماری های جسمی و زیادی را با خود به ارمغان می آورد. شادی راز سلامت در دوران سالمندی است که از راه های مختلفی امکان پذیر است. راه های شاد نگهداشتن سالمندان گاهی ساده و در دسترس قرار دارند. بطور مثال حتی یک پیاده روی ساده در طول روز به احساس شادابی افراد کمک می کند.
بحث
در بعضی اوقات پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها حوصله تماشای فیلم، رفتن به پارک یا حضور در مهمانی‌ها را ندارند. در مهمانی ها ، خستگی و پیری را بهانه می‌کنند و تنها در خانه می‌مانند. این رفتار سالمندان، برای مردم عادی شده و آنها پذیرفته‌اند که فرد سالمند باید تنها، بی‌حوصله و بی‌انگیزه باشد؛ غافل از اینکه شاید این حالات زنگ خطری باشد برای نزدیک شدن تدریجی افسردگی. متخصصان می‌گویند افسردگی میتواند براحتی سالمندان را درگیر کند، اما نباید تصور کنیم همه افراد در دوران سالمندی با این مشکل مواجه میشوند.
شاد نگهداشتن سالمندان وظیفه همه افرادی است که از نعمت زندگی با این عزیزان برخوردار هستند. اما بزرگترین کمک برای حفظ روحیه افراد سالمند از جانب خود شخص سالمند خواهد بود. تا زمانی که سالمند باور نکند حق زندگی و شادابی دارد، حال و احوالش خوب نخواهد شد.
ورزش سالمندی
تاثیر کمبود شادی در زندگی سالمندان
در واقع خود سالمندان و اطرافیان نقش مهمی در کاهش سطح شادی در این افراد دارند. وقتی پدر بزرگ و مادر بزرگ را در هیچ کاری دخالت نمی کنند، به مرور منزوی و گوشه گیر میشوند. در چنین شرایطی فرد احساس پوچی و بی ثمر بودن دارد و به کلی روحیه اش را می بازد.کمبود شادی در زندگی سالمندان اثرات جبران ناپذیری به همراه دارد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نا امیدی و افسردگی
- ابتلا به بیماری های روحی و روانی
- کاهش تحرک
- عدم تمایل به ارتباط برقرار کردن با دیگران
- کم صحبتی و سکوت کامل در جمع
- دردهای موضعی بدون علت پزشکی
- اختلال در هورمون های بدن و ناهماهنگی در آن
- بی خوابی و یا اختلال در روند خواب شبانه
- احساس پوچی و یاس
سندروم آشیانه خالی : پرنده‌ای را در نظر بگیرید که چندین جوجه دارد و با بزرگتر شدن جوجه‌ها هر کدام به سویی می‌روند و او تنها می‌ماند که تشبیه این اتفاق به زندگی انسان بی مناسبت و بی‌دلیل نیست. در دوره سالمندی یک اختلال و شبه بیماری به نام سندروم آشیانه خالی داریم و خانه و آشیانه سالمند همانند پرنده‌ای است که با رفتن فرزندانش تنها می‌ماند و تنهایی و نداشتن همدم و فردی همدل و بی‌اهمیتی اطرافیان و نزدیکان روحیه فرد سالمند را کسل و بیمار می‌کند.
راه های شاد نگهداشتن در سالمندی تاثیرات شادی در سالمندی
شاه کلید سلامت روحی-روانی و جسمی سالمندان ایجاد شادی در زندگی است. راه های شاد نگهداشتن سالمندان شامل موارد ذیل میباشد :
تغییر سبک زندگی
اگرچه خطر ابتلا به برخی بیماری‌های غیرواگیر در دوران سالمندی بالا می‌رود، اما با تغییر سبک زندگی میتوان از بروز بسیاری از این بیماری‌ها جلوگیری کرد. ورزش کردن روزانه، تغذیه سالم، دوری از دخانیات، مصرف نکردن مواد مخدر و مشروبات الکلی، گنجاندن فعالیت‌های فرهنگی و هنری در برنامه‌های روزانه، دید و بازدید از اقوام، سر زدن به دوستان و شرکت در پاتوق‌های سالمندی میتواند امید به زندگی و شادی را در دوران سالمندی افزایش دهد.
ورزش و تمرینات بدنی
تحرک در سالمندی با آنچه که در جوانی وجود دارد، متفاوت است ولی این به معنای خانه نشین شدن سالمندان نیست. برخی از افراد در سنین بالا محدودیت های حرکتی دارند و نمی توانند در همه برنامه های ورزشی شرکت کنند. البته هنوز بسیاری از ورزش های مفید را می توان برای تغییر روحیه و شادابی سالمند میتوان امتحان کرد. ورزش های عمومی نظیر پیاده روی، دوچرخه سواری، شنا و قایقرانی در تغییر روحیه سالمندان و ارتقا سطح شادابی در این افراد تاثیر فراوانی دارند.
مراقبت کردن از کودکان تاثیرات شادی در سالمندی
یکی دیگر از راه های شاد نگهداشتن سالمندان این است که از آن ها در نگهداری از نوه ها، کمک بگیرید. شاید می خواهید به پدر و مادر سالخورده خود لطف کنید تا خسته نشود ولی باور کنید هیچ چیز مثل مراقبت از نوه ها نمی تواند کمبود شادی در زندگی سالمندان را جبران کند. با اینکار فرد سالمند احساس مفید بودن می کند و هورمون شادی در بدن به مراتب بیشتر می شود. مطمئن باشید بچه ها نمی گذارند پدر بزرگ، مادر بزرگ یکجا بنشینند و دچار کم تحرکی شوند. البته این اتفاق باید دقیق و با برنامه باشد. همچنین برای تمامی سالمندان کارساز نیست.
تقویت معنویت
يکي از شاه‌راه‌هاي شاد زيستن، توجه ، توسل وتوکل به خداست. وقتي خدا بزرگ‌ترين حامي است و همه‌چيز بر اساس تقدير خداوند مهربان و حکيم است، جايي براي نگراني و اندوه نيست. پس سالمند تلاش خود را ادامه میدهد و مطمئن است که اوضاع جهان تحت کنترل خداوند است. دعا و نيايش در تعالي و آرامش روح اثر دارد. سالمند با آرامش مي‌تواند مشکلات و مسايل را راحت‌تر حل کند. سالمند با امور خداپسندانه علاوه بر نفع رساندن به ديگران موجب بالا رفتن سلامت و اميد به زندگيش میشود.
زناشویی
در سنين سالمندي نبايد از زندگي زناشويي و حتي روابط زناشويي غافل شد. زندگي زناشويي راهي براي افزايش سطح عاطفه و صميميت بين زن و شوهر است. سالمند نباید فکر کند که رابطه زناشويي مختص جوانان است. سالمند متناسب با سن خود مي‌تواند فعاليت زناشويي مناسبي داشته باشد.
در واقع، اين رابطه وسيله‌اي براي اثبات فعال بودن، داشتن احساس پرقدرت بودن، ايجاد اعتماد به نفس و جلوگيري از اضطراب است. هرچند رابطه زناشويي يک مساله بسيار شخصي و خصوصي است اما اگر سالمند به دليل بيماري‌هايي مثل مشکلات قلبي عروقي، قندخون و يا برخي داروها و سيگار مشکلي دارد، آن را با پزشک در ميان بگذارد تا درمان شود. نکته مهم اين است که ابراز عشق و محبت يک نياز دايمي است و روابط صميمانه بين همسران (چه در سنين جواني، چه در سنين پيري) به تامين اين هدف کمک مي‌کند. البته نبايد اين مساله عاطفي را در معني روابط زناشويي خلاصه کرد.
اشتغال پاره وقت
اشتغال محدود، طوری که همه وقت فرد بازنشسته به کار معطوف نشود و انتخاب کارهایی که با روحیه سالمندی، تطابق بیشتری دارد، میتواند اشتغال در دوران بازنشستگی را به فعالیتی آرامبخش تبدیل کند.نباید از خاطر برد خیلی از بازنشستگان به دلیل مدیریت نکردن زمان و برنامه‌ریزی نداشتن برای دوران سالمندی خود، به دام روزمرگی، تکرار و حتی افسردگی می‌افتند، اما داشتن شغلی پاره وقت حتی چند ساعت در هفته میتواند در دوران بازنشستگی به نشاط و شادابی فرد بازنشسته کمک می‌کند. حتی اگر دستمزدی هم نباشد و کار داوطلبانه یا خیریه باشد.
یادگیری مهارت جدید
آموزش و یادگیری تا آخر عمر ادامه دارد. به جای اینکه مدام به سالمندان گفته شود که از شما دیگر گذشته است، آنان را تشویق کنیم در یک برنامه آموزشی شرکت کنند. حتی می توان به والدین سالمند کمک کرد که کار با رایانه یا تلفن های هوشمند را یاد بگیرند. به این ترتیب امکان ارتباطات بیشتری را دارند که خود بر افزایش شادی موثر است.
تاثیرات شادی در سالمندی
ارتباط مناسب
اصلی ترین موضوعات برای شادی سالمند یک ارتباط موثر است. با در نظر گرفتن صحبت کردن بجا و شنیدن به موقع می توان یک ارتباط کارآمد و صمیمی با سالمند ایجاد کند. این ارتیاط منجر به بهبود کیفیت زندگی سالمند میگردد و ظریب شادکامی را افزایش میدهد. این ارتباط میتواند حتی در موارد لزوم از طریق تلفن یا فضای مجازی باشد.
تاثیرات شادی در سالمندی
احترام به نظر سالمند
برای شادی سالمندان باید در تصمیمات از سالمند نظر خواست و به نظر او نیز به دقت گوش کرد. گاهی سالمند نیازی به رسیدگی جسمانی ندارد و تنها می خواهد که پای صحبت هایشان بنشینند. بنابراین، اطرافیان باید در شنیدن نیز مهارت کسب کند.صحبت کردن به شیوه درست و مناسب ممکن است کمی زمان بر باشد. بالا بردن صدا با هر مفهومی که باشد، نتایج خوبی به همراه ندارد. باید به جای بلند صحبت کردن، شفاف و شمرده صحبت شود.
تاثیرات شادی در سالمندی
یک برنامه روزانه سالم
افسردگی می تواند زمانی شروع شود که روزها در بی برنامگی طی شوند و برنامه ریزی خاصی وجود نداشته باشد . داشتن یک برنامه ریزی روزانه می تواند سالمند را درگیر و فعال نگه دارد. لازم نیست سالمند یک برنامه سخت برای زندگی خود داشته باشد . بلکه یک برنامه کلی برای ایجاد ساختار و نظم در زندگی شما هدف اصلی است.
کنترل خواب
افراد سالمند می توانند عادت های نامناسبی در مورد خواب داشته باشند که چرت زدن قسمت زیادی از روز را شامل می شود که باعث از بین رفتن خواب مطلوب شبانه در زندگی انها می گردد . ورود به یک روال خوب برای خواب می تواند سلامت روانی و شادی سالمند را حفظ کند. تاثیرات شادی در سالمندی
تعیین اهداف و به انجام رساندن آنها
تحقیقات نشان می دهد که نوشتن اهداف و سپس تایید اتمام آنها توسط سالمند در هنگام دستیابی به اهداف می تواند به او قدرت تسلط بر زندگی را بدهد و موفقیت در این اهداف کوچک احساس شادی را نسبت به زندگی در او تقویت کند.
گردشگری در طبیعت
گاهی اوقات ، ممکن است سالمند احساس کند نیاز دارید که به سفر برود . برنامه ریزی برای سفر به یک شهر نزدیک مانند یک گردشگر ، بازدید از همه مناظر جالب اطراف می تواند راهی ساده برای از بین بردن روال معمولو تکراری زندگی باشد . گاهی اوقات ، بازدید از یک منظره طبیعی ، همان چیزی است که سالمند برای تنظیم روحیه مجدد نیاز دارد و با این کار می تواند احساس انرژی و انگیزه بیشتری برای زندگی بدست آورد. تاثیرات شادی در سالمندی
تاثیرات شادی در سالمندی
معاشرت با اطرافیان
تنها بودن برای همه مضر است، از سالمند باید خواست که با بستگان سالمند خود ارتباطات دوستانه ایجاد نموده و به ملاقات آنها برود. اگر سالمند دارای خانواده ای است که به طور مداوم با او در رفت و آمد هستند این موضوع یک حسن بزرگ به حساب می اید . این عادت به ملاقات دیگران می تواند برای کسی که تنها زندگی می کند یک مزیت بزرگ محسوب شود ، خصوصاً اینکه به فرد سالمند موضوعی برای انتظار و اشتیاق می دهد .
ایجاد محیط مثبت و شادی در سالمندی:
سالخوردگانی که در خانه خود به تنهایی زندگی می کنند یا افرادی که مشکلات حرکتی جدی دارند ، نیاز به یک محیط شاد و مثبت در خانه دارند . ایجاد این شرایط با انجام کارهایی در مورد نظافت ، تغییر دکور اتاق ، نور ملایم ، موسیقی ، رایحه ها انجام پذیر است . قطعا محیط بی روح یا بهم ریخته می تواند برای سالمند و هر شخص دیگری دلگیر کننده باشد. تاثیرات شادی در سالمندی
تاثیرات شادی در سالمندی
یادآوری خاطرات گذشته
مشاهده مجدد فیلم های خانوادگی قدیمی یا آلبوم های عکس می تواند برای سالمند بسیار سرگرم کننده باشد و سبب تقویت روحیه شادی او گردد . تاثیرات شادی در سالمندی
تاثیرات شادی در سالمندی
کارهای داوطلبانه
انسان ها دوست دارند احساس مفید بودن کنند. به همین دلیل است که هفته ای 2 تا 3 ساعت کار داوطلبانه در هفته می تواند مزایای زیاد مدامی برای سلامتی و شادی افراد مسن داشته باشد .بعد از بررسی 73 تحقیق روی دوران سالمندی، محققان نتیجه گرفتند انجام کارهای داوطلبانه با خطر کمتر افسردگی و احساس سلامت بیشتر بین افراد بالای 50 سال و حتی سنین بیشتر در ارتباط است.
آنها در این تحقیق همچنین متوجه مواردی مثل طول عمر بیشتر و سلامت کلی بیشتر در افراد مسنی که کار داوطلبانه انجام می دهند شدند. سالمندانی که به انجام کارهای داوطلبانه علاقه دارند دوستان جدیدی پیدا می کنند که این به نوبه خود می تواند شادی افراد سالمند را پیش بینی کند.
افزایش عزت نفس
سالمندان در سنین پیری بیشتر از قبل دچار کاهش عزت نفس می شوند داشتن عزت نفس تاثیر زیادی بر زندگی این افراد میگذارد تغییرات زیادی در نحوه زندگی ان ها خواهد داد. عزت نفس با تعلیم و آموزش در انسان رشد می‌کند و میتواند در سن سالمندی به اوج خود بر‌سد. داشتن عزت نفس در زندگی موجب شادکامی و سلامتی بدن چه روحی و چه جسمی شده و فرد کمتر به افسردگی و یا رفتارهای مخرب مبتلا شود.
تاثیرات شادی در سالمندی
ارتقائ خودکارآمدی
احساس فرد در رویارویی با چالش‌های جدید، موضوعی است که به خودکارآمدی بستگی دارد. خودکارآمدی در واقع همان اعتقاد و باور شخص نسبت به توان موفقیت در یک موقعیت خاص است. روانشناسی به نام آلبرت بندورا خودکارآمدی را پایه و اساس تفکر، رفتار و احساس اشخاص دانسته است. خودکارآمدی میتواند نه تنها در احساس شما نسبت به خود، بلکه در دستیابی شما به اهدافتان نقش داشته باشد. بر اساس نظریه‌ی بندورا، خودکارآمدی بخشی از سیستم خود است. سیستم خود، از نگرش‌ها، توانایی‌ها و مهارت‌های شناختی فرد تشکیل شده است و در نحوه‌ی درک ما از موقعیت‌های مختلف و همچنین رفتار ما در واکنش به این موقعیت‌ها نقشی اساسی دارد. خودکارآمدی بخشی مهم و اصلی از این سیستم است.
تقریباً تمام افراد می‌توانند کارهایی که می‌خواهند انجام دهند، چیزهایی که می‌خواهند تغییر دهند و مواردی که می‌خواهند به آن برسند را شناسایی کنند. اما از سوی دیگر اکثر افراد درمی‌یابند که عملی کردن این برنامه‌ها آنقدرها هم آسان نیست. بندورا و سایر پژوهشگران دریافته‌ا‌ند که خودکارآمدی افراد در نحوه‌ی اجرای وظایف و چالش‌ها و دستیابی به اهداف نقش اساسی دارد. تاثیرات شادی در سالمندی
افرادی که حس خودکارآمدی بالایی دارند:
- علاقه‌ی عمیق‌تری به فعالیت‌هایی که در آن شرکت می‌کنند نشان می‌دهند. تاثیرات شادی در سالمندی
- به فعالیت‌ها و علایق خود متعهدتر هستند. تاثیرات شادی در سالمندی
- بعد از شکست و ناامیدی، زمان کمتری برای بهبود و بازگشت به حالت عادی خود نیاز دارند. تاثیرات شادی در سالمندی
- به مشکلات چالش برانگیز به عنوان تمرینی برای مهارت بیشتر نگاه می‌کنند. تاثیرات شادی در سالمندی
تاثیرات شادی در سالمندی
به سالمندتان اعتماد به نفس بدهید
اگر بخواهیم سالمند شادی را داشته باشیم، باید به او اعتماد به نفس داد. وقتی یک سالمند احساس ارزشمند بودن را داشته باشد بانشاط تر و سرحال تر هم می شود. باید از سالمند خواست تا از تجربیاتش در مسایل مختلف و حتی جزئی بیان کند. مثل دستور طرز پخت نوعی غذا . وقتی سالمند ببیند که شما چقدر برایش اهمیت قائل شده اید و می خواهید از تجربیاتش استفاده کنید دقیقا احساس ارزشمندی و اعتماد به نفس را در او ایجاد کرده اید. تاثیرات شادی در سالمندی
تاثیرات شادی در سالمندی
فعالیت های اجتماعی
فعالیت های ارتباطی و اجتماعی، موجب ایجاد شادی و سرزندگی در سالمندان می شوند.
برخی از فعایت های مربوط به این حوزه عبارتند از:
- مسافرت های دسته جمعی با گروه های هم سن یا افراد خانواده
- دید و بازدید های خانوادگی، دوستانه یا مکان های عمومی
- شرکت در فعالیت های خیریه و عام المنفعه
تاثیرات شادی در سالمندی
چند روش برای با نشاط کردن سالمندان برای نزدیکان: تاثیرات شادی در سالمندی
- ارتباط چهره به چهره با سالمندان، ارتباط چهره به چهره یکی از روش ھای است که میتواند باعث نشاط سالمند شود و در سالمند حس خوب و مثبتی ایجاد کند. تاثیرات شادی در سالمندی
- پرسش های متفاوت از سالمندان، با این کار برایش ارزش قائل شده و حس خوبی به او می دهید. تاثیرات شادی در سالمندی
- محبت کردن به سالمندان، وقتی سالمندان متوجه مهر و محبت اطرافیان نسبت به خود میشوند سرشار از انرژی و نشاط میشوند. میتوان با کمک کردن به آنها در کارها و یا نوازش، بوسیدن به آنان ابراز محبت کرد.
- تشویق کردن سالمند به پیاده رویی موجب سلامتی و شادی وی میگردد. تاثیرات شادی در سالمندی
- باغبانی، پرورش گل و گیاھان میتواند سالمند را سرحال کند و آنها را به یاد دوران جوانی و تربیت فرزندان بیاندازد. تاثیرات شادی در سالمندی
- حمایت از سالمندان فراموش کار، در برخورد با آنها باید صبور بود، زمانی که یک مطلب را بارھا و بارھا تعریف کردند ھرگز به او نخنید و در این مورد به همه اعضای کوچکتر خانواده هم گوش زد کرد، از سالمندانی که آلزایمر دارند باید حمایت کرد . تاثیرات شادی در سالمندی
- مشارکت دادن سالمندان در کارها، سعی شود تا آنجایی که میشود در کارها از مشارکت آنان استفاده کرد. برای مثال در تهیه غذا، خرید کردن میتوان کمک گرفت. تاثیرات شادی در سالمندی
- توجه کردن و ملاقات با سالمندان، حتی اگر شرایط به صورت حضوری نباشد، میتوان هر روز به آنها تلفن کرد و از احوالاتشان آگاه شد تاثیرات شادی در سالمندی
تاثیرات شادی در سالمندی
* منابع در دفتر بنیاد موجود است.
دکتر حمیدرضا اشراقی
معاون سلامت بنیاد فرهنگ سالمندی
